In this newsletter:

Expertmeeting | Economische ontwikkelingen | Sector Logistiek en Transport | Scheepsbouw Sector | Sector Retail | Sector Scheepsbouw | Agrisector | Sector Ecologie| NAVO | Sector luchtvaart | Politieke ontwikkelingen | Culturele sector | Post Craiova | Sector Toerisme – Speciale Activiteiten

Goed nieuws voor alle Roemenen

President Nicușor Dan, na het gesprek met de secretaris-generaal van de OESO: Roemenië zou volgend jaar kunnen toetreden.
De Roemeense president Nicușor Dan en Mathias Cormann, secretaris-generaal van de OESO maakten maandag 8 september bekend dat Roemenië het toetredingsproces tot de OESO volgend jaar zou kunnen voltooien voor deelname aan de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling.

Nicușor Dan benadrukte dat de OESO de meest ontwikkelde economieën en geconsolideerde democratieën ter wereld verenigd en wereldwijde normen en maatstaven vaststelt op gebieden als handel, financiën en technologie. Volgens de president van Roemenië is deze toetreding tot de OESO een strategische doelstelling voor Roemenië, met verschillende voordelen: internationale erkenning van de status van ontwikkeld land, een grotere concurrentiekracht bij het aantrekken van buitenlandse investeringen en de interesse van institutionele beleggers, en de mogelijkheid om voordeligere financiering te verkrijgen voor de ontwikkeling van het land. De president merkte op dat het toetredingsproces van Roemenië goed verloopt: meer dan de helft van de technische beoordelingen is al succesvol afgerond. “Als we dit tempo aanhouden, zal Roemenië volgend jaar toetreden tot de OESO”, aldus Nicușor Dan.

Het begrotingstekort is een megaklus!
In aanmerking genomen dat de huidige regeringscoalitie nog geen halfjaar geleden is gevormd, mogen wij ze complimenteren dat ze in een relatief korte periode al een stuk gevorderd zijn. Vooraf werd al onrust verwacht en moeten er regelmatig vele klippen worden omzeild, maar desondanks weet men al belangrijke resultaten te bereiken. Zij staan onder een scherp toezicht van de drie bekendste kredietbeoordelaars zoals Moody’s, Fitch en Standard&Poor’s en waartoe je ook het IMF mag rekenen. Ook hier goed nieuws voor alle Roemenen. Ze hebben het laatste examen in 2025 gehaald en we zijn van de rommel af (junk status).

Nadat Fitch en Standard & Poor’s (S&P) Roemenië in de investment grade-categorie hadden gehouden, ook al was het nog maar een stapje verwijderd van de junkstatus, was het de beurt aan Moody’s, het laatste lid van de top drie ratingbureaus, om dezelfde beslissing te nemen. Deze had goed nieuws voor de Roemenen en voor de overheid, die in ieder geval tegen stabiele kosten zou moeten kunnen lenen.
Resumerend kan men stellen dat Roemenië een goede start heeft gemaakt. Wel moet men alert zijn om het goede niet tegelijk met het slechte te verwijderen.

Economical developments

Roemenië staat bovenaan de EU-landen met de hoogste economische groei.

Hoeveel groeide het bbp in het tweede kwartaal van 2025?
De economieën van de eurozone en de Europese Unie lieten in het tweede kwartaal een lichte groei zien vergeleken met het voorgaande kwartaal, maar Roemenië boekte een van de beste economische prestaties binnen de EU, zo blijkt uit gegevens die Eurostat vrijdag publiceerde.

Volgens deze gegevens is het bruto binnenlands product van de 20 landen die de euro hebben ingevoerd in de periode april-juni 2025 met 0,1% gestegen ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Wat de Europese Unie betreft, is de economie van het EU-blok in het tweede kwartaal met 0,2% gestegen ten opzichte van het voorgaande kwartaal.

Van de lidstaten werden de sterkste bbp-groeicijfers geregistreerd in Denemarken (1,3%), Roemenië en Kroatië (beide met een stijging van 1,2%). De enige lidstaten met een krimp waren Finland (-0,4%), Duitsland (-0,3%) en Italië (-0,1%).

Los daarvan publiceerde Eurostat vrijdag ook cijfers over de werkgelegenheidsgraad in het tweede kwartaal. Volgens deze gegevens steeg het aantal werkenden in het tweede kwartaal met 0,1%, zowel in de eurozone als in de Europese Unie, ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Roemenië behoort echter tot de landen waar de werkgelegenheidsgraad van kwartaal tot kwartaal daalde.

In het tweede kwartaal van 2025 waren de lidstaten met de sterkste stijgingen van de werkgelegenheidsgraad: Bulgarije (1,1%), Spanje en Litouwen (beide met 0,7%). De grootste dalingen van de werkgelegenheidsgraad werden geregistreerd in Litouwen (-0,9%), Griekenland en Kroatië (beide met een daling van 0,5%). In Roemenië daalde de werkgelegenheidsgraad met 0,2% op kwartaalbasis.

Eurostat schat dat er in het tweede kwartaal van dit jaar 219,9 miljoen mensen in de Europese Unie werkzaam waren, waarvan 171,6 miljoen in de eurozone.

In het geval van Roemenië laten cijfers die eerder zijn gepubliceerd door het Nationaal Instituut voor de Statistiek zien dat het bruto binnenlands product (bbp) in het tweede kwartaal van 2025 met 0,3% is gestegen ten opzichte van hetzelfde kwartaal van vorig jaar, op brutobasis, en met 2,1% op seizoen gecorrigeerde basis. In het eerste semester is het bbp met 0,3% gestegen ten opzichte van dezelfde periode in 2024, op bruto basis, en met 1,4% op seizoen gecorrigeerde basis, aldus de signaalschatting.

Op basis van seizoensinvloeden steeg het bruto binnenlands product in het tweede kwartaal van 2025 met 1,2% ten opzichte van het voorgaande kwartaal.

Vergeleken met hetzelfde kwartaal in 2024 steeg het bbp met 2,1%. In de eerste helft van 2025 steeg het bruto binnenlands product met 1,4% ten opzichte van de eerste helft van 2024.

Op bruto reeksbasis registreerde het bruto binnenlands product in het tweede kwartaal van 2025 een stijging van 0,3% ten opzichte van hetzelfde kwartaal in 2024. In het eerste semester van 2025 steeg het bruto binnenlands product met 0,3% ten opzichte van het eerste semester van 2024.

Moldavische parlementsverkiezingen 2025: Succes voor President Maia Sandu!

De uiteindelijke uitslagen die op de website van de Centrale Kiescommissie van de Republiek Moldavië worden weergegeven, laten zien dat de Actie- en Solidariteitspartij (PAS), opgericht door Maia Sandu, de verkiezingen met een ruime marge heeft gewonnen, met meer dan 50% van de stemmen. Door deze meerderheid zal PAS alleen kunnen regeren en hoeft niet op zoek te gaan naar coalitiepartners. Of wel de pro-Europese partij heeft de pro-Russische partijen verslagen.
Op 6 juli 2014 gaven wij in deze nieuwsbrief al aan dat de regeringen van Roemenië, Moldavië en Oekraïne dat zij een trilaterale (economische) samenwerking waren aangegaan. Uiteraard in de context van de geopolitieke ontwikkelingen.

Volgens cijfers van de Centrale Kiescommissie hebben 1.578.724 burgers gestemd bij de parlementsverkiezingen in de Republiek Moldavië:

Partij van Actie en Solidariteit (PAS) – 50,20% (792.557 stemmen)
“Patriotisch Blok” – 24,17% (381.505 stemmen) Kiesblok “Alternativa” – 7,96% (125.673 stemmen)
“Onze Partij” – 6,20% (97.852 stemmen)
Home Democracy Party (PPDA) – 5,63% (88.679 stemmen)

“Terwijl we door de complexiteit van veiligheid en lange termijn vooruitzichten navigeren”, merkte een regionale deskundige op, “worden ondernemers uit Roemenië, Moldavië en Oekraïne aangemoedigd om samen te werken en te profiteren van het economische potentieel van trilaterale samenwerking.”

Het momentum richting trilaterale betrokkenheid benadrukt het streven van de regio om een ​​robuust economisch centrum te worden, dat volop kansen biedt voor regionale stabiliteit en groei. As governments pave the way for trilateral dialogues, enterprising communities are urged to take advantage of this momentum to establish lasting economic ties.

Sector Logistics and Transport

Roemeense vrachtvervoerders – sterk getroffen door economische, fiscale en structurele maatregelen in de sector

Roemeense vrachtvervoerders vrezen dat ze buitenlandse contracten zullen verliezen door de stijgende brandstof- en elektriciteitsprijzen. Bovendien vrezen binnenlandse bedrijven in de sector nog steeds dat ze zonder chauffeurs komen te zitten die door de concurrentie uit Europa zullen worden aangetrokken.

De btw-verhoging, samen met de verhoging van de brandstofaccijnzen en de stijging van de elektriciteitsprijs enkele maanden geleden, heeft extra druk gelegd op goederenvervoerders. Bovendien is sinds 1 september ook de prijs van rovinitea gestegen, wat jaarlijks tienduizenden tot honderdduizenden euro’s aan extra kosten voor exploitanten met zich meebrengt. Al deze kosten hebben namelijk direct invloed op de marges en cashflow van vervoerders.

Risico’s op het verliezen van contracten

Voor transporteurs houden de problemen niet alleen verband met de stijgende brandstof- en elektriciteitsprijzen. Omdat economische, fiscale en structurele factoren een rol spelen, zijn er momenteel meer risico’s voor de transportsector, aldus Vasile Ștefănescu, voorzitter van de Confederatie van Erkende Vervoerders en Transporteurs van Roemenië (COTAR).
“De stijging van de brandstof- en energieprijzen heeft de marges verkleind, de hogere btw verergert de knelpunten in de cashflow (geïnde btw moet worden overgedragen vóórdat facturen worden ontvangen) en kleine bedrijven met beperkt kapitaal en vaste contracten lopen het risico failliet te gaan als ze de kosten niet snel aan hun klanten kunnen doorberekenen”, aldus Vasile Ștefănescu.

E.van Wijk Logistics breidt wagenpark uit met zes elektrische XD’s
Van Wijk Logistics heeft zes nieuwe DAF XD Electric trucks in ontvangst genomen. E. van Wijk test samen met DAF Trucks volledig elektrische trekkers met een actieradius tot 500 kilometer.

De levering volgt op een eerdere test met de DAF XF Electric, die al sinds vorig jaar in de praktijk wordt ingezet. Met deze uitbreiding groeit de elektrische vloot van E. van Wijk dit jaar naar in totaal twaalf voertuigen.

Die toekomstgerichte blik komt ook terug binnen het familiebedrijf zelf. Bij de levering legden ze een symbolisch moment vast. Ewout van Wijk, CEO en derde generatie van het familiebedrijf, ontving de sleutels van de nieuwe DAF trucks samen met zijn zoon Matthieu – de vierde generatie. Samen kijken ze vooruit naar een duurzame toekomst, waarin innovatie en verantwoordelijkheid hand in hand gaan.

Shipbuilding Sector

Damen werkt samen met AAAPropulsion om efficiënte elektrische pod-voortstuwing te verbeteren.

Op 22 september 2025 heeft Damen Shipyards Group een strategische samenwerking met AAAPropulsion aangekondigd. De samenwerking houdt in dat de A-Pod-oplossing van het voortstuwingsbedrijf wordt toegepast op de elektrische sleepboten van Damen, wat een aanzienlijke efficiëntieverbetering oplevert.

AAAPropulsion, Is gevestigd in Boven-Leeuwen, en is gespecialiseerd in de productie van elektrische maritieme voortstuwingssystemen. De gepatenteerde A-Pod is een 360° azimuth thrustersysteem met een geïntegreerde elektromotor, geïnstalleerd in de onderste POD-behuizing en gekoeld door het buitenwater.

Efficiëntie verhogen
De A-Pod, gemonteerd onder de romp, vermindert de weerstand en verhoogt de efficiëntie. Het lagere zwaartepunt verbetert ook de stabiliteit van het schip.

Damen, koploper in de elektrificatie van schepen, heeft een aantal volledig elektrische sleepboten geleverd aan klanten over de hele wereld.
Deze schepen kunnen nu al emissievrij varen en profiteren van de verhoogde efficiëntie die de A-Pod biedt. Potentieel verkennen Na de succesvolle integratie van de A-Pod in haar elektrische sleepboten en werkboten wil Damen het gebruik van het A-Pod-systeem uitbreiden naar andere marktsegmenten.
De A-Pod is geschikt voor diverse toepassingen en is verkrijgbaar met een planetaire tandwielkast (PG), een versie met directe aandrijving (DD) en de A-Pod CRP met contraroterende schroeven. Jean-Pierre van Lankveld, Category Manager Propulsion bij Damen, zei: “We streven ernaar de meest duurzame, connected scheepsbouwer en aanbieder van maritieme oplossingen ter wereld te worden. Een manier om dit doel te bereiken is door samen te werken met partners zoals AAAPropulsion, die onze inzet voor een schonere en efficiëntere maritieme toekomst delen.” Dick-Jan de Blaeij, CEO van AAAProplusion, zei: “We zijn erg enthousiast over deze samenwerking met Damen. Er is een duidelijke synergie tussen onze twee organisaties, met name wat betreft onze gedeelde visie op innovatie en duurzaamheid. We kijken ernaar uit om met Damen samen te werken. Door onze krachten te bundelen, zullen we de mogelijkheden verkennen om de efficiëntie van schepen te verbeteren.”

Damen tekent order voor 24 schepen bij Serc-UK

Damen Shipyards Group heeft op 9 september een contract getekend met Serco voor de levering van 24 schepen van verschillende typen. Serco heeft onlangs een tienjarig contract getekend met de Britse Royal Navy voor het leveren van maritieme diensten op de marinebases Clyde, Devonport en Portsmouth in het kader van het Defence Maritime Service Next Generation (DMS NG) Vessel Replacement Project (VRP). Als onderdeel van de overeenkomst zal Serco het Vessel Replacement Program (VRP) van de Royal Navy ondersteunen.

Zorgen voor essentiële verplaatsingen

Als onderdeel van het contract met de Royal Navy is Serco verantwoordelijk voor het slepen van schepen, het overzetten van passagiers en het reinigen van schepen en tanks, waarmee de continuïteit van essentiële havenbewegingen en ondersteunende diensten wordt gewaarborgd.

Voor het DMS NG VRP is Serco de hoofdaannemer en Damen de onderaannemer. Door hun respectievelijke expertise te combineren, hebben de twee bedrijven een aantrekkelijk en innovatief voorstel ontwikkeld voor de Britse Royal Navy.
Het contract voor 24 Damen-schepen omvat een breed scala aan scheepstypen, waaronder ASD-sleepboten, RSD-sleepboten, loodsboten, duwbakken en kraanschepen. De schepen zullen de modernisering van de hulpvloot van de marine ondersteunen en de verouderde schepen die momenteel in gebruik zijn, vervangen.

Langdurige samenwerkingen

Dit nieuwste contract met de Royal Navy houdt in dat Serco de diensten die het al meer dan twintig jaar levert, voortzet. Serco’s werk voor de Royal Navy heeft al eerder met Damen samengewerkt. In 2007 tekenden de twee partijen een contract voor de levering van 29 schepen voor het programma Toekomstige Maritieme Diensten, met een vergelijkbare omvang als de huidige order. Sindsdien werken Damen en Serco internationaal verder samen aan een aantal projecten.

Frederik van der Linde, Sales Manager UK en Ierland bij Damen, zei: “We zijn verheugd dat we dit belangrijke contract van Serco hebben gekregen. Dit bevestigt de geschiktheid en capaciteiten van alle betrokken partijen. Het bevestigt ook de uitstekende en complementaire relatie die tussen onze twee organisaties bestaat. Namens Damen kijk ik uit naar de uitgebreide samenwerking bij de bouw en oplevering van deze 24 schepen.”Guy Barker, directeur Maritieme Diensten bij Serco, reageerde op de gunning van het contract: “Serco is er trots op zijn langdurige partnerschap met de Britse Royal Navy voort te zetten en opnieuw samen met Damen te werken aan dit essentiële programma. Het project ‘Defense Maritime Services Next Generation Vessel Replacement’ is een belangrijke stap voorwaarts in de modernisering van de hulpvloot van het Ministerie van Defensie. Door de operationele expertise van Serco te combineren met de bewezen scheepsbouwcapaciteiten van Damen, hebben we er vertrouwen in een vloot te leveren die de effectiviteit en veerkracht van maritieme ondersteuningsoperaties op de Britse marinebases zal vergroten.”

Doorlopende ondersteuning

De oplevering van de schepen start in 2027 en zal naar verwachting in 2028 afgerond zijn. Daarna zal Damen Serco blijven ondersteunen via de Britse Service Hub. Damens netwerk van Service Hubs bevindt zich wereldwijd, dicht bij de klanten. Hierdoor kan Damen 24 uur per dag, 7 dagen per week service bieden, inclusief garantie, reserveonderdelen, training, service en onderhoud, gedurende de gehele levenscyclus van de schepen.

Sector Retail

Goed nieuws voor de Roemeense economie: de Amerikaanse gigant P&G heeft een nieuwe productielijn geopend

De Amerikaanse groep Procter & Gamble, een van de grootste producenten van consumptiegoederen ter wereld, heeft een nieuwe productielijn geopend in een van haar fabrieken in Urlaţi. De vestiging produceert nu ook Lenor-parels.

In Urlaţi, in de provincie Prahova, heeft de gigant twee fabrieken: een voor haarverzorgingsproducten en een voor de productie van Ariel PODs-wasmiddelcapsules. Deze laatste gaat nu ook Lenor-parels produceren.

“Onlangs hebben we het 30-jarig jubileum gevierd van de start van de activiteiten van P&G in Roemenië, in 1994. We hebben voortdurend in het land geïnvesteerd en we kunnen zeggen dat we Roemenië wereldwijd op de kaart hebben gezet”, aldus Radu Maftei, Senior Vice President en Managing Director van Procter & Gamble Zuidoost-Europa.

Hij geeft geen cijfers over deze investering, maar openbare gegevens die ZF heeft geraadpleegd, tonen aan dat het bedrijf Detergenti SA, dat de P&G-productie in Roemenië exploiteert, onlangs een kapitaalverhoging van 90 miljoen lei heeft ontvangen.

Het bedrijf sloot vorig jaar af met een omzet van 327 miljoen lei, een stijging van 16%, en met bijna 550 werknemers, zo blijkt uit openbare gegevens.

Naast dit bedrijf hebben de Amerikanen ook nog twee andere bedrijven lokaal actief: Procter & Gamble Marketing Romania (met een omzet van 278,7 miljoen lei, een stijging van 11%) en Procter & Gamble Distribution (2,6 miljard lei, een stijging van 6%).

Naast de fabrieken heeft de groep haar hoofdkantoor en regionaal servicecentrum in Boekarest en haar logistiek centrum in Timisoara, Roemenië. In totaal werken er 1.400 mensen bij alle vestigingen.

Wat de productie betreft, opende de Amerikaanse gigant in 2021 een tweede fabriek in Roemenië, in Urlaţi, in de provincie Prahova, waar het wasmiddelcapsules (pods) produceert. De investering in dit project bedroeg meer dan 50 miljoen euro, waarvan 6 miljoen euro staatssteun, volgens gegevens op de website van het ministerie van Financiën. Ook in Urlaţi, naast de nieuwe fabriek, bevindt zich een andere productie-eenheid van P&G, geopend in 2010, waar haarverzorgingsproducten worden gemaakt. Dit project ging toen gepaard met een greenfield-investering van ongeveer 100 miljoen euro.

“Producten die in Urlați worden geproduceerd, bereiken veel Europese landen en consolideren zo de rol van Roemenië als productiecentrum voor P&G. Tegelijkertijd wordt er waarde toegevoegd aan de lokale economie”, aldus functionarissen van de groep, die merken als Always, Ariel, Fairy, Gilette, Head & Shoulders, Pampers, Lenor en Oral-B in zijn portfolio heeft.

Volgens gegevens van ZF worden de Lenor-geurparels die voortaan in Urlați worden gemaakt, slechts in één andere fabriek in Europa geproduceerd, namelijk in het Verenigd Koninkrijk.

Procter & Gamble (P&G) is actief in de sector van consumptiegoederen (fast-moving consumer goods – FMCG), met een portfolio van producten onder meer in de categorieën baby-, gezins- en damesverzorging, schoonheid, gezondheidszorg, en textiel- en huishoudverzorging. Bekende merken van P&G zijn onder andere Pampers, Ariel, Gillette, en Oral-B.

Agri sector

Moederbedrijf Lidl in conflict met Nederlanders over innovatieve groenteteelt

Voor Lidl-moeder Schwarz Gruppe is ‘vertical farming’ een belofte voor de toekomst.

In het Nederlandse Helmond blijkt in stilte een pilotlocatie te zijn gebouwd.

De Duitse financiers en de Nederlandse octrooihouders hebben nu ruzie over de zeggenschap over het project en de waardevolle octrooien die eraan ten grondslag liggen.

Exterieur van Blue Skies in Helmond, dat in het geheim werd gebouwd.
Foto beschikbaar gesteld: Rob Engelaar voor het FD en DRN

Twee Nederlandse houders van patenten in vertical farming zijn in conflict met de Duitse grootmacht achter Lidl. Centraal staat een in het geheim gebouwde pilotlocatie in Helmond. Dinsdag buigt de Ondernemingskamer zich over het David-tegen-Goliath-achtige conflict, waarbij veel geld op het spel staat.

Het Duitse moederbedrijf achter supermarktgrootmacht Lidl is in een hoogopgelopen conflict verwikkeld met Nederlandse octrooihouders op het gebied van zogeheten vertical farming. Schwarz Gruppe zet vanuit Nederland groots in op vertical farming voor wereldwijde duurzame productie van groenten.

Dinsdag buigt de Ondernemingskamer in Amsterdam zich over het conflict dat speelt binnen de joint venture Blue Skies Group B.V. Deze vennootschap blijkt al ruim vijf jaar in Nederland in stilte actief te zijn, met vele tientallen miljoenen euro’s aan investeringen vanuit Schwarz Gruppe. Commentaar willen de betrokkenen pas tijdens de zitting geven.

Octrooihouders ontslagen

De twee aandeelhouders van de joint venture Blue Skies Group B.V., die elk 50% bezitten, staan sinds mei lijnrecht tegenover elkaar. Formeel zijn dat Schwarz Produktion enerzijds en een vennootschap van de octrooihouders Lianne en Gertjan Meeuws anderzijds. Zij zijn in mei ontslagen bij alle drie de vennootschappen waar de joint venture uit bestaat, met uitzondering van de overkoepelende holding.De Nederlanders worden gezien als pioniers in vertical farming. Dinsdag vragen ze de Ondernemingskamer, de gespecialiseerde rechtbank voor geschillen in Nederlandse vennootschappen, dinsdag om een onderzoek naar de gang van zaken in de joint venture.

In de kern is het geschil een strijd om de waardevolle octrooien en de zeggenschap. Het duo Meeuws is gelijktijdig ook een procedure gestart bij het Nederlands Arbitrage Instituut (NAI). Ze willen dat de NAI oordeelt over de technische haalbaarheid van hun innovaties en de juridische implicaties daarvan. Volgens de octrooihouders is die haalbaarheid voldoende, de Duitsers denken daar anders over.

Grote belofte

Schwarz Gruppe is het grootste retailconcern van Europa en het moederbedrijf van de supermarktformules Lidl en Kaufland. Eigenaar is multimiljardair Dieter Schwarz (85). De jaaromzet van de ondernemingsgroep bedroeg €175,4 mrd in 2024.

De bedrijvengroep is allang breder actief dan alleen in de verkoop van levensmiddelen en non-foodartikelen. Het heeft een dochterbedrijf dat afval recyclet en een onderneming die zich richt op datacenters en de cloud. Ook kwam Schwarz Gruppe onlangs in het nieuws omdat het actief wordt op het gebied van containervervoer. Indoor farming ziet het bedrijf als een grote belofte.

Geheim project

Vertical farming is een teeltmethode waarbij gewassen als tomaten, sla, komkommer en kruiden worden gekweekt in verticaal gestapelde lagen. Het idee is dat vertical farming duurzamer is dan traditionele teelt. Dat past binnen de strategie van de Duitse grootmacht.

Dat de Duitsers veel verwachten van vertical farming en de mogelijke toepassing ervan op industriële schaal, bleek in 2023 uit publicaties van het Duitse Manager Magazin. Daarna bleef het relatief stil.

Door de gestegen stroomprijzen hebben veel bedrijven in vertical farming het momenteel zeer zwaar. Een voorbeeld is Plantlab, een voormalige belofte uit Den Bosch die momenteel noodgedwongen de bezittingen veilt.

Ondanks deze tegenwind is er in het diepste geheim op een bedrijventerrein in Helmond een pilotlocatie gebouwd voor Blue Skies Group. Het gebouw wordt streng beveiligd. Het zou gaan om een van de grootste indoor farms ter wereld. Bij de productie wordt gebruikgemaakt van zelfontwikkelde, moderne technologieën voor onder andere een nauwgezette klimaatbeheersing.

Forse investeringen

Vanuit dochterbedrijf Schwarz Produktion hebben de Duitsers circa €100 mln geïnvesteerd, schatten betrokkenen. Het beeld dat er grote bedragen mee zijn gemoeid, wordt bevestigd door de cijfers in de laatste gedeponeerde jaarrekening. Blue Skies heeft €97 mln aan bezittingen op de balans staan. Schwarz Produktion is de voedingsmiddelenproducent uit de groep en heeft een jaaromzet van ongeveer €2,5 mrd.Uit gegevens van het Kadaster blijkt dat het bedrijfsgebouw in Helmond in november 2020 is gekocht door een van de Blue Skies-vennootschappen, voor €6,4 mln. Om de boel draaiende te houden in een tijd van hoge energieprijzen worden er vanuit Duitsland jaarlijks miljoenen euro’s aan exploitatiekosten betaald.

Dat Lianne en Gertjan Meeuws enkele maanden geleden als bestuurder zijn uitgeschreven bij de drie bedrijfsonderdelen blijkt uit gegevens van Company.info. Wel zijn ze nog bestuurder van de topholding, samen met Duitse werknemers van de Schwarz Gruppe.

De precieze achtergronden van het geschil willen de partijen pas toelichten op de zitting. Advocaat Guus Kemperink, die optreedt namens de joint venture, wil alleen bevestigen dat een van de twee aandeelhouders behoort tot de Schwarz Gruppe. Vanuit Duitsland zegt een woordvoerder dat hij voor de zitting geen uitspraken kan doen over de lopende procedure. Namens de octrooihouders wil advocaat Jerry Hoff geen commentaar geven. Gertjan Meeuws wil dat desgevraagd ook niet. De ene na de andere verticale boerderij viel om, zijn de overblijvers de hype voorbij?

Jabbar Kanani, voorzitter van Agricover:
De landbouw heeft financiering nodig via investeringsfondsen en de kapitaalmarkt om de ontwikkeling en innovatie op de lange termijn te ondersteunen

Volgens Jabbar Kanani, voorzitter van Agricover en oprichter van de Romanian Farmers’ Club for Performance Farming (CFRO), heeft de Roemeense landbouw behoefte aan financieringsmechanismen die zijn aangepast aan de sector. Daarbij moet het traditionele bankleningsmodel worden aangevuld met investeringsfondsen en de kapitaalmarkt, die innovatie, prestaties en ontwikkeling op de lange termijn kunnen ondersteunen.

“Het echte probleem is niet het gebrek aan geld, maar de manier waarop financiering is vormgegeven. We moeten overstappen van klassiek bankkrediet, gebaseerd op risicomijding, naar investeringsfondsen en de kapitaalmarkt, die innovatie en langetermijndenken ondersteunen. De Roemeense landbouw heeft behoefte aan flexibele mechanismen, gericht op prestaties, niet alleen op bureaucratische naleving”, aldus Jabbar Kanani.

Om financiering vrij te maken en investeringen in de landbouw te stimuleren, heeft de Roemeense boerenclub een speciale werkgroep opgericht, waarin boeren, verwerkers, financiële instellingen, investeringsfondsen en overheidsinstanties samenkomen. Het doel is om aanvullende instrumenten te creëren voor leningen en subsidies: uitgebreide garantieregelingen, langetermijnleningen die zijn aangepast aan de landbouwsector, publiek-private gemengde investeringsfondsen en technische assistentiemechanismen voor bedrijfsontwikkeling.

Uit een recent NBR-onderzoek naar toegang tot financiering blijkt dat één op de vijf landbouwbedrijven aangaf dat hun kredietaanvraag was afgewezen. Tegelijkertijd benadrukt het Financial Stability Report (juni 2025) dat het aantal onder gekapitaliseerde landbouwbedrijven toeneemt en dat de schulden van de sector in juni 2024 met 27% zijn gestegen ten opzichte van dezelfde maand van het voorgaande jaar.

CAP-subsidies (rechtstreekse betalingen en plattelandsontwikkeling) blijven een belangrijke bron van stabiliteit, maar inflatie vermindert de koopkracht ervan en dekt de investeringen niet volledig.

Farm Europe constateert een “desinvesteringsschok” in het GLB: er ontbreken bijna twee jaar aan rechtstreekse betalingen uit de periode 2021-2027 om de economische waarde van de steun op peil te houden; voor de periode 2028-2034 zou ongeveer 535 miljard euro nodig zijn om de waarde van 2020 op peil te houden.

Tegelijkertijd vereist de nieuwe GLB-architectuur 2023-2027 dat lidstaten minimaal 3% van het budget voor directe betalingen aan jonge boeren besteden, in de vorm van inkomens-, investerings- of installatiesteun.

Toch blijft het voor sommige begunstigden lastig om toegang te krijgen tot investeringsfondsen vanwege de cofinanciering en de terugbetalingsperiode, zeggen vertegenwoordigers van de Roemeense Boerenclub.

Het private kapitaal (investeringsfondsen, durfkapitaal) in de Roemeense agrovoedingssector is bescheiden, wat de schaalvergroting van bedrijven met potentieel beperkt. Opvallende uitzonderingen zijn partnerschappen met internationale financiële instellingen: in 2024 kondigde IFC een financieringspakket ter waarde van 42 miljoen dollar aan voor Agricover Credit IFN, om de financiering voor micro- en mkb-bedrijven uit te breiden, met een toewijzing van ten minste 50% aan bedrijven in handen van vrouwen.

Hoeveel landbouwproducenten hebben dit jaar hun deuren gesloten?

In de eerste negen maanden van het jaar waren er meer faillissementen en insolventies onder Roemeense boeren dan vorig jaar.

89 bedrijven met als hoofdactiviteit de teelt van granen, peulvruchten en oliehoudende zaden zijn dit jaar, tot en met 16 september, failliet verklaard, zo blijkt uit een analyse die het Nationaal Handelsregister (ONRC) op verzoek van Economica heeft uitgevoerd. Zij vertegenwoordigen ongeveer 2% van de 4.621 faillissementsdossiers die in de geanalyseerde periode zijn geopend. Dit aandeel is zelfs hoger dan vorig jaar, toen in totaal 7.345 bedrijven failliet gingen, waarvan 122 (1,6%) in de plantenteelt.

In de meeste gevallen (52 van de 89) werd het faillissement aangevraagd door schuldeisers die hun toevlucht moesten nemen tot deze extreme optie om hun schulden te innen. In de overige gevallen werd het faillissement aangevraagd op verzoek van de schuldenaar zelf.

Vorig jaar werd 53% van de 122 faillissementen aangevraagd op verzoek van de onderneming en de rest op verzoek van schuldeisers en schuldenaren via vereffenaars uit ontbinding of vereffening.

De situatie van failliete boeren

Naast het aantal faillissementen gingen dit jaar 57 tuinders failliet op een totaal van 4.302 faillissementen in het hele land (1,3%). Dit betekent dat de landbouw dit jaar, relatief gezien, iets harder getroffen werd dan in 2024.

Vorig jaar vroegen 6.693 bedrijven faillissement aan, waarvan 78 (1,1%) de teelt van granen, oliehoudende zaden en peulvruchten als hoofdactiviteit hadden.

De statistieken zijn samengesteld door het ONRC met betrekking tot insolventieprocedures (algemene procedure en vereenvoudigde procedure) en faillissementsprocedures (algemene procedure en vereenvoudigde procedure) voor beroepsbeoefenaren die zijn ingeschreven in het Handelsregister en die zijn geopend tussen 01.01.2024 en 16.09.2025, gerapporteerd op de datum van de gerechtelijke beslissing tot opening van de insolventieprocedure, voor de documenten die tot 16.09.2025 in het Bulletin van Insolventieprocedures zijn gepubliceerd.

Hoe boeren in insolventie of zelfs faillissement terechtkwamen

Sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne staan ​​Roemeense boeren onder druk, wat voornamelijk heeft geleid tot de herkapitalisatie van hun bedrijven. Ze hebben te maken gehad met stijgende inputprijzen (bijvoorbeeld voor meststoffen), oneerlijke concurrentie van Oekraïense goederen en schommelende grondstoffenprijzen. Dit jaar, hoewel we een recordproductie hebben voor sommige gewassen zoals tarwe, zijn de marktprijzen veel te laag in vergelijking met de investeringen in de teelt en bescherming van gewassen.

Volgens gegevens van de vereniging LAPAR zijn de kosten van de teelt tot de oogst in Roemenië bijvoorbeeld met ongeveer 20% gestegen, terwijl de productieprijzen wereldwijd, ook in Europa, zijn gedaald. Dit is ook te danken aan de liberalisering van de elektriciteitsprijzen per 1 juli.

Er is dus sprake van een financieringstekort, omdat de toegang tot bankleningen en overheidssubsidies moeilijk is en de financiële behoeften om investeringen te doen, niet volledig worden gedekt.

Volgens een NBR-enquête naar toegang tot financiering meldde een op de vijf landbouwbedrijven dat hun kredietaanvraag was afgewezen. Tegelijkertijd benadrukt het Financial Stability Report van juni 2025 dat het aantal onder gekapitaliseerde landbouwbedrijven toeneemt en dat de schulden van de sector in juni 2024 met 27% stegen ten opzichte van dezelfde maand van het voorgaande jaar.

“De landbouw en de agrovoedingsindustrie in Roemenië kampen met een groot financieringstekort. Boeren hebben moeite om toegang te krijgen tot bankleningen, overheidssubsidies dekken de investeringsbehoeften niet volledig en particuliere investeringen blijven laag. Deze problemen hebben een domino-effect op de gehele agrovoedingsketen – van primaire productie tot verwerking en distributie – en tasten het concurrentievermogen en de voedselzekerheid van het land aan”, aldus vertegenwoordigers van de Roemeense Boerenclub, die een werkgroep heeft opgericht die zich bezighoudt met het vinden van financieringsoplossingen voor de landbouw.

De groep zal boeren, verwerkers, banken, investeringsfondsen en overheidsinstanties bijeenbrengen om aanvullende instrumenten te ontwerpen voor krediet en subsidies: uitgebreide garantieregelingen, langetermijnleningen die zijn aangepast aan de landbouw, gemengde publiek-private investeringsfondsen en technische assistentiemechanismen voor de voorbereiding van bedrijven

Hoe is de “beroemde” avocado de boosdoener geworden van het Roemeense tekort?

Deze exotische vrucht draagt ​​3% bij aan de import van fruit en groenten en nog geen 0,5% aan de import van landbouwproducten. De grote tekorten in fruit komen voort uit de import van appels, druiven en perziken.

♦ De Roemeense import van landbouwproducten bereikte in 2024 een ongekend niveau van 11,1 miljard euro en genereerde een tekort van 5 miljard euro, volgens gegevens van het INS .
♦ In de categorie groenten en fruit stijgt de jaarlijkse import met 1,5 miljard euro .
♦ Voor avocado’s betaalde Roemenië vorig jaar 50,7 miljoen euro en Florin Barbu, minister van Landbouw, zei dat het naar de eerste plaats in die categorie is gestegen. Bananen en tomaten zijn er ook.

Avocado, een exotische vrucht die de laatste jaren steeds vaker aan de Roemeense winkelwagentjes wordt toegevoegd, zou de Roemeense handelsbalans met agrovoedingsproducten uit balans brengen, met name in de categorie groenten en fruit, waar de jaarlijkse import meer dan 1,5 miljard euro bedraagt, meent minister van Landbouw Florin Ionuţ Barbu. Statistieken spreken hem echter tegen. Roemenië importeert veel grotere hoeveelheden tomaten en appels, waarvoor het land meer betaalt en die lokaal geproduceerd zouden kunnen worden.

“Op dit moment staat de avocado op de eerste plaats in de import van fruit en groenten. (…) Als we mozzarella en avocado willen eten, maar geen tomaten en kaas van Roemeense boeren, zal het handelstekort zeker toenemen”, zei Florin Ionuţ Barbu, minister van Landbouw, tijdens een recente persconferentie.

In werkelijkheid importeerde Roemenië in 2024 avocado’s ter waarde van 50,7 miljoen euro, volgens gegevens van Eurostat. In de eerste helft van 2025 bedroeg de import 25,3 miljoen euro, aldus dezelfde bron. Het fruit dat de laatste dagen beroemd is geworden, is dus een druppel op een gloeiende plaat, aangezien de import van agrovoeding vorig jaar 11,1 miljard euro bedroeg.

En in geen enkel geval, noch vorig jaar, noch dit jaar, staat avocado op de eerste plaats. In de fruitcategorie blijven bananen “koning”, die al jaren de boventoon voeren, en in de groentecategorie staan ​​tomaten op de eerste plaats, volgens Europese statistieken. Daarna volgen druiven en appels, die Roemenië weliswaar lokaal produceert, maar steeds vaker importeert uit Moldavië.

Tegelijkertijd importeerde Roemenië in 2024 tomaten ter waarde van 167 miljoen euro, voornamelijk uit Turkije. Dat is een historisch bedrag, ondanks het feit dat de tomatenteelt in beschermde gebieden al sinds 2017 wordt ondersteund. Daarna volgen aardappelen en paprika’s, hoewel de minister beweert dat hij heeft geïnvesteerd en zal blijven investeren in de groentesector.

Moeten wij als Nederlanders ons niet de vraag stellen of wij vraaggericht de markt moeten bewerken i.p.v. aanbodgericht? In het laatste geval bewerkstelligen wij een handelstekort en daar is Roemenië niet mee geholpen. In tegendeel!!

Sector Ecologie

Première
Roemenië heeft onderwaterzeegrasvelden en kunstmatige riffen in de Zwarte Zee geopend, na twintig jaar inspanningen om kusterosie te verminderen (ANAR)

Roemenië gaat onderwater zeegrasvelden en kunstmatige riffen in gebruik nemen, na twintig jaar inspanningen om kusterosie tegen te gaan, zo maakte de Nationale Administratie van Roemeense Wateren (ANAR) woensdag bekend.

Roemenië schrijft geschiedenis in de Zwarte Zee.
De blauwgroene longen van de zee – riffen en onderwaterweiden. Na twintig jaar inspanningen om kusterosie tegen te gaan, opent Roemenië onderwaterzeegrasvelden (Zostera Noltii ofwel klein zeegras)) en kunstmatige riffen, met Cystoseira Barbata-transplantaties”, staat te lezen in een bericht op de Facebookpagina van de instelling.

Volgens ANAR is er al meer dan 20 hectare landschappelijk ingericht, met directe voordelen zoals koolstof afvang, stabilisatie van de zeebodem, beschutting voor vissen, zeepaardjes en andere dieren, en bescherming tegen erosie. “Dit project zet Roemenië op de kaart van het herstel van mariene ecosystemen in Europa. Het gaat niet alleen om het planten van onderwatervegetatie, maar om concrete maatregelen om een ​​essentieel ecologisch evenwicht te herstellen en te investeren in een duurzame toekomst voor de Roemeense kust”, aldus Stelică Hagi, directeur van ABA Dobrogea-Litoral, geciteerd in de ANAR-post.

Nicuşor Buzgaru, projectmanager bij Apele Romane Dobrogea-Litoral, noemde op zijn beurt de procedurele, institutionele en financiële obstakels die bij elk grootschalig project optreden. Hij benadrukte echter dat dit project de fysieke uitvoeringsfase van 80% bijna heeft overschreden.”Zoals bij elk grootschalig project waren er talloze procedurele, institutionele en financiële obstakels, maar met aanhoudende inspanningen werden ze één voor één overwonnen. We zijn nu bijna de drempel van 80% fysieke uitvoeringsfase van het project gepasseerd. We hebben in de afgelopen jaren veel geleerd en uiteindelijk zullen we niet alleen een groot project hebben uitgevoerd, maar ook de ervaring van dit soort werk”, aldus Nicuşor Buzgaru.

Mihaela Andra Negoi, directeur van het directoraat Investeringen – Roemeense wateren, toonde aan dat het project dankzij de financiële steun van de Europese Unie, de bijstand van de Europese Investeringsbank en de betrokkenheid van overheidsinstellingen een nieuwe norm stelt op het gebied van kustbescherming en herstel van mariene ecosystemen in Oost-Europa.

Binnen het door de EU medegefinancierde project, uitgevoerd door Apele Române via ABA Dobrogea-Litoral, in samenwerking met het Nationaal Instituut voor Marien Onderzoek en Ontwikkeling “Grigore Antipa”, INCD GeoEcoMar, ONG Mare Nostrum, Ovidius Universiteit van Constanţa en andere wetenschappelijke instituten, zullen tegen 2027 meer dan 700.000 vierkante meter en 13 kunstmatige riffen worden ontwikkeld, een belangrijke stap voor de toekomst van de Roemeense kustlijn, beweert ANAR(Administratia Nationala Apele Romane)

NAVO

NAVO-plan in Roemenië.

10.000 soldaten in Constanta: het aantal soldaten op de basis Kogălniceanu zou kunnen worden verdubbeld. De huidige commandant van de 57e luchtmachtbasis “Mihail Kogălniceanu” is commandant Nicolae Crețu. De Mihail Kogălniceanu-basis in Constanta zal naar verwachting nog meer soldaten hebben dan aanvankelijk door functionarissen was aangekondigd. De luchtmachtbasis zou 20.000 soldaten kunnen huisvesten en zal een belangrijk steunpunt voor Oekraïne worden. De Mihail Kogălniceanu-basis zou daarom het belangrijkste strategische punt van de NAVO in Europa kunnen worden.

Ten eerste zal het aantal NAVO-soldaten dat naar de luchtmachtbasis wordt gestuurd hoger zijn dan aanvankelijk aangekondigd. In de eerste fase Kondigden defensiefunctionarissen aan dat de Mihail Kogălniceanu-basis 10.000 soldaten zou huisvesten. Drie extra F-16’s, gekocht van Noorwegen, zijn recent in Roemenië geland. Ze worden toegevoegd aan de Mihail Kogălniceanu-basis. De basis zal, naast deze troepen die permanent in Constanta gestationeerd zullen worden, nog eens 10.000 soldaten zou kunnen huisvesten. Dit is een tijdelijke stationering. Deze troepen zouden enkele maanden ingezet kunnen worden, mocht Rusland een mogelijke vrede niet respecteren of een NAVO-land bedreigen. Een ander uiterst belangrijk detail is dat de Mihail Kogălniceanu-basis ook een van de grootste knooppunten zou zijn voor de ondersteuning van Oekraïne. De basis in de provincie Constanta zal militaire hulp aan Oekraïne huisvesten. Het gaat om raketten, munitie en pantservoertuigen. De wapens zullen worden opgeslagen en naar Oekraïne worden overgebracht zodra de routes veilig zijn. Ministerie van Defensie (MApN): Roemenië staat klaar om de geallieerde inspanningen voor Oekraïne te ondersteunen. Duitsland draagt ​​bij aan versterkte luchtpolitiemissies. Mihail Kogălniceanu is een van de duurste projecten van het Roemeense leger. De modernisering van de basis kost 2,5 miljard euro. Roemenië wil echter 400 miljoen euro ontvangen van de Europese Commissie. Als alles volgens plan verloopt, zal Mihail Kogălniceanu in 2040(deze planning lijkt ons te ruim bemeten-Red.) de grootste luchtmachtbasis van Europa zijn en daarmee die van Ramstein in Duitsland overtreffen. Waarbij de reeds bestaande (2014) legerplaats Deveselu met de geplaatste ballistische rakketen nog niet zijn meegeteld.

Aviation sector

Wizz Air breidt haar vloot vanuit Chisinau uit met twee vliegtuigen en wordt marktleider op de luchtvaartmarkt in de Republiek Moldavië

Luchtvaartmaatschappij Wizz Air kondigt de toewijzing van haar vierde en vijfde vliegtuig aan haar basis in Chisinau aan. Deze uitbreiding versterkt de leidende positie van Wizz Air op de Moldavische markt.

De twee Airbus A320ceo-toestellen, die in december 2025 en maart 2026 arriveren, stellen Wizz Air in staat om directe vluchten van Chisinau naar Hamburg, Turijn, Frankfurt-Hahn, Nice, Praag en Kopenhagen te lanceren. Tevens kan de frequentie worden verhoogd op enkele van de populairste bestemmingen die al worden aangevlogen, zoals Brussel, Larnaca, Bologna, Berlijn, Parijs, Barcelona, ​​Dortmund, Memmingen en Verona.

Zo zal het bedrijf in 2026 3 miljoen stoelen ter beschikking stellen en daarmee bijdragen aan de versterking van de luchtverbinding van de Republiek Moldavië met Europa en andere bestemmingen.

Tickets voor de nieuwe routes kunnen nu al geboekt worden op wizzair.com en in de WIZZ mobiele app , met prijzen vanaf 19,99 euro.

Meer routes vanuit de Republiek Moldavië

Met de toewijzing van de twee nieuwe vliegtuigen zal Wizz Air in totaal 34 routes naar 16 landen bedienen. Daarmee beschikt het bedrijf over het meest uitgebreide netwerk dat het ooit in Moldavië heeft ontwikkeld.

“Vandaag begint een nieuw hoofdstuk voor Wizz Air in de Republiek Moldavië. Door twee extra vliegtuigen toe te wijzen aan de basis in Chisinau bevestigen we niet alleen onze toewijding aan deze markt, maar vieren we ook dat we de absolute marktleider zijn geworden op de luchtvaartmarkt in het land. Wizz Air is er trots op Moldavië te verbinden met Europa en daarbuiten, door betaalbare tarieven, meer bestemmingen en banen voor de lokale gemeenschap te bieden. We kunnen niet wachten om te zien hoe passagiers van deze nieuwe kansen zullen profiteren. Let’s WIZZ!”, aldus József Váradi), CEO van Wizz Air.

“De beslissingen die we vandaag hebben genomen, verbinden ons nog meer met Europa. Onze burgers kunnen gemakkelijker reizen en de diaspora heeft meer mogelijkheden om naar huis terug te keren”, aldus de premier van de Republiek Moldavië, Dorin Recean

“We zijn verheugd het vierde en vijfde Wizz Air-toestel te mogen verwelkomen op Chisinau International Airport, een belangrijke stap in de uitbreiding van ons netwerk. Wat we vandaag zien, laat zien dat ons partnerschap verder gaat dan alleen vluchten uitvoeren – het weerspiegelt een gedeelde toewijding om de Republiek Moldavië te verbinden met meer bestemmingen in heel Europa en om nieuwe kansen te creëren voor onze burgers en de diaspora”, aldus Sergiu Spoială, directeur van Eugen Doga International Airport.

De uitbreiding van Wizz Air genereert bovendien 100 nieuwe banen voor vliegtuigpersoneel en stimuleert de nationale economie via toerisme, handel en zakenreizen.

AnimaWings wordt groter dan TAROM.
Marius Pandel: We willen niet de nieuwe TAROM worden, maar wel een alternatief voor de goedkope aanbieders op de markt.

AnimaWings, een luchtvaartmaatschappij die deel uitmaakt van de Memento Group, heeft ambitieuze plannen voor de komende twee jaar. De eigenaren van de exploitant, de broers Cristian en Marius Pandel, kondigden aan dat het bedrijf tegen eind 2027 over een vloot van 18 vliegtuigen zal beschikken.

AnimaWings heeft het vijfde toestel in haar vloot ontvangen, een A220, dat wordt geëxploiteerd door Europese maatschappijen zoals Air Baltic, Lufthansa, Air France en Croatian Airlines. Hoewel het bedrijf oorspronkelijk van plan was om tegen eind 2026 een vloot van 12 vliegtuigen te hebben, hebben marktontwikkelingen de exploitant ertoe aangezet om deze bestelling te verhogen tot 18 vliegtuigen tegen eind 2027.

Momenteel beschikt TAROM over een vloot van 14 vliegtuigen en de meest recente beschikbare financiële gegevens, die voor 2023, laten zien dat de nationale operator 2,3 miljoen passagiers heeft vervoerd, een niveau dat vergelijkbaar is met dat van 2022. In de eerste helft van vorig jaar heeft TAROM bijna 960.000 passagiers vervoerd.

Dit jaar zal Animawings meer dan een miljoen passagiers vervoeren en de geschatte omzet bedraagt ​​ongeveer 90-100 miljoen euro, vertelde Marius Pandel, aandeelhouder en voorzitter van de raad van bestuur van het bedrijf,

Met drie keer zoveel vliegtuigen als TAROM zal Animawings het nationale bedrijf TAROM overtreffen, ook wat betreft het aantal vervoerde passagiers.

“Het feit dat de uitbreiding tot nu toe volgens plan is verlopen, het feit dat we verhuurders en beschikbare vliegtuigen hebben gevonden, en het feit dat we de markt hebben geanalyseerd, heeft deze groei als vanzelf tot stand gebracht. We streven er niet naar om de nieuwe TAROM te worden, maar wel om een ​​alternatief te zijn voor de lowcost maatschappijen op de markt.

Elke markt, en zeker een Europese, moet een alternatief hebben tussen een low-cost en een bedrijf dat reageert en trots het land vertegenwoordigt waar het vandaan komt. Op dit moment is TAROM actief op de markt. Het is geen concurrent van ons en we zijn niet van plan het van de markt te halen, maar we kunnen de ruimte en de Roemeense luchtvaart niet leeg laten zonder een vertegenwoordiger”, verklaarde Marius Pandel

Roemenië heeft de kans om buitenlandse toeristen aan te trekken via directe routes en geïntegreerde pakketten

AnimaWings heeft haar strategie onlangs gericht op markten die de afgelopen decennia historisch gezien toeristen naar Roemenië hebben gebracht. “We hebben routes geopend vanuit gebieden waar Roemenië de afgelopen 40, 50 en 60 jaar toeristen heeft ontvangen. Nu wachten we op het initiatief van touroperators, hotels, verenigingen en zelfs het ministerie om deze bestemmingen te promoten”, aldus Marius Pandel, aandeelhouder van AnimaWings.

Een voorbeeld is de route Boekarest – Stockholm Arlanda, die volgens hem de potentie heeft om bezoekers uit Zweden te trekken. “Zweden is een markt die Roemenië kent en toeristen zou kunnen aantrekken, net als Israël”, zegt Pandel.

Hij voegde eraan toe dat buitenlandse toeristen die in Roemenië aankomen, hun verblijf meestal in Constanța of Brașov doorbrengen, en binnenlandse vluchten kunnen een nieuw soort toeristische arrangementen creëren. “Een toerist kan naar Boekarest komen, dan naar Cluj of Oradea gaan, een paar dagen in Băile Felix doorbrengen en dan terugkeren naar de hoofdstad. Op deze manier kunnen we veel meer diversiteit bieden,” legde hij uit.

Het bedrijf biedt vluchten aan van Boekarest naar Iași, Suceava, Cluj-Napoca, Oradea en Timișoara. Een mogelijke verbinding van gebieden in het noorden en westen met de Roemeense kust, zegt Pandel dat routes naar Constanța ontwikkeld moeten worden in samenwerking met touroperators.

“Deze vluchten zijn zomers, seizoensgebonden en zeer gericht. Als we alleen een vliegticket verkopen, zonder een pakket met accommodatie en services op de bestemming, is het product niet compleet. Er is een partnerschap nodig om het te laten werken”, benadrukte de aandeelhouder van AnimaWings.

Op de vraag of Roemenen, gezien de explosief stijgende inflatie als gevolg van de door de overheid opgelegde maatregelen om het begrotingstekort terug te dringen, reizen van hun uitgavenlijst zullen schrappen, antwoordt Pandel dat luchtvervoer voor Roemenen veel toegankelijker is geworden door de economische groei en de mentaliteitsverandering.

“Vliegreizen zijn geen luxe meer, maar een noodzaak. Onze koopkracht is onvergelijkbaar veel groter dan twintig jaar geleden. Een week vakantie per jaar is een therapie voor de hersenen geworden, die iedereen nodig heeft”, concludeerde Marius Pandel.

Tussen juni en augustus voerde AnimaWings ongeveer 2.000 binnenlandse en internationale vluchten uit en vervoerde ruim 300.000 passagiers.

Parijs, Stockholm en Larnaca behoorden deze zomer tot de populairste bestemmingen. De gemiddelde bezettingsgraad van de vliegtuigen lag in de zomerperiode rond de 80%.

AnimaWings is een 100% Roemeense luchtvaartmaatschappij en onderdeel van de Memento Group. De luchtvaartmaatschappij werd opgericht in 2020. Momenteel verzorgt het bedrijf lijnvluchten en chartervluchten voor het reisbureau van de groep, Christian Tour.

Flydubai breidt uit in Roemenië met nieuwe vluchten naar Iași en Boekarest

Flydubai versterkt haar aanwezigheid in Roemenië door de directe route naar Iași in te voeren en de frequentie van de vluchten naar Boekarest te verhogen naar drie dagelijkse vluchten.

Flydubai wordt dit najaar de eerste luchtvaartmaatschappij uit de Verenigde Arabische Emiraten die rechtstreekse vluchten naar Iași aanbiedt. De maatschappij lanceert twee keer per week vluchten naar de stad in het noordoosten van Roemenië.

Tegelijkertijd zal de maatschappij vanaf eind oktober de frequentie van de vluchten naar Boekarest verhogen naar drie dagelijkse vluchten. In totaal zal het aantal vluchten per week tussen Dubai en Roemenië dan 21 bedragen.

Tegelijkertijd opende flydubai ook de route naar Chisinau, Republiek Moldavië, met twee vluchten per week.

“Roemenië is al lange tijd een strategische markt voor flydubai, met een gestage groei sinds de lancering van onze vluchten in 2012. In 2025 bereiken we een belangrijke mijlpaal: we vliegen al naar Iași, de tweede stad van Roemenië, en vanaf eind oktober verhogen we de frequentie van de vluchten naar Boekarest naar drie dagelijkse vluchten. We zijn ervan overtuigd dat deze uitbreidingen passagiers meer flexibiliteit en nieuwe mogelijkheden zullen bieden om zowel de cultuur als het zakenklimaat van Roemenië te ontdekken”, aldus Jeyhun Efendi, Senior Vice President Commercial Operations & E-commerce bij flydubai.

Flydubai, met hoofdkantoor in Dubai, heeft een netwerk van meer dan 135 bestemmingen opgebouwd, aangestuurd door een vloot van 93 vliegtuigen. Sinds de start in juni 2009 streeft flydubai ernaar om reisbelemmeringen weg te nemen, handel en toerisme te stimuleren en de verbinding tussen culturen te versterken via een steeds groter wordend netwerk.

Political developments

Een aanrader die veel duidelijk maakt!

De verbijstering was groot in Europa, die eerste chaotische dagen nadat Donald Trump aan zijn tweede presidentstermijn begon. Verdragen werden opgezegd, internationale instituties en hulporganisaties afgeschaft en traditionele bondgenoten de deur gewezen. Het was meteen duidelijk: de VS maken een tweede revolutie door en delen belangrijke ideologische kernwaarden niet meer met Europa. Hoe moeten we daarop reageren? In zijn uiterst actuele geopolitieke beschouwing “Amerika en wij” stelt Rob de Wijk: jammer, maar aanvaard de nieuwe situatie en handel ernaar. De trouwe bondgenoot Amerika zoals wij die kenden sinds de Tweede Wereldoorlog komt niet meer terug, zelfs niet na het vertrek van Trump. Europa moet daarom zelf een geopolitieke speler worden, om te beginnen in de oorlog in Oekraïne. De welvaart en veiligheid van het continent staan op het spel. Overtuigend laat De Wijk daarbij zien dat als Europa het spel goed speelt, het een leidende rol in de wereld kan gaan spelen en dus veel sterker uit de strijd kan komen. Beter dan Amerika, beter dan China. En veel beter dan Rusland.

Post Craiova

Samen werken aan vooruitgang

Toen ik zo’n dertig jaar geleden voor het eerst voet zette in Roemenië, liep ik letterlijk en figuurlijk een andere wereld binnen. Het land bevond zich nog in de schaduw van het communistische regime; ondernemerschap betekende toen vooral improviseren en zelf oplossingen vinden. Een tijd waarin veel pioniers begonnen vanuit niets – een ervaring die we nog altijd met elkaar delen.

Een van die pioniers is Harm Luth. Harm is psychiatrisch verpleegkundige en psychotherapeut en zette al in 1990, kort na de revolutie, voet in Roemenië. Zelf volgde ik in 1994. Waar veel anderen uiteindelijk terugkeerden naar Nederland, koos Harm ervoor om van Roemenië zijn thuis te maken. Hij woont er inmiddels meer dan twintig jaar, spreekt vloeiend Roemeens en is getrouwd met een Roemeense arts.

Wij ontmoetten elkaar toen Harm bezig was een psychiatrisch ziekenhuis in de omgeving van Craiova te moderniseren. Hij zocht toen contact met bedrijven voor sponsoring en wij konden vanuit NetRom een bijdrage leveren. Sindsdien zijn we in contact gebleven.

Vrijheid en verandering

“Het mooiste van Roemenië vind ik de ruimte die je hebt om je leven en je werk naar eigen inzicht vorm te geven,” vertelt Harm. “Nederland is voor mij overgeorganiseerd. In Roemenië stap je het bos in en dan moet je maar zien waar je uitkomt. Misschien kom je ook wel eens een beer tegen, maar vooral veel vrijheid. Daar krijg ik energie van. En – lachend – het leven is hier ook een stuk voordeliger.”

Tegelijkertijd ziet hij hoe het land de afgelopen decennia een enorme ontwikkeling heeft doorgemaakt. “Als je kijkt naar infrastructuur en voorzieningen: dat is een verschil van dag en nacht. Vroeger kreeg je hier Nescafé met cola omdat er geen toegang was tot koffiebonen. Dat hebben ze nog best lang volgehouden, maar inmiddels kun je op elke straathoek een latte macchiato krijgen, net als in Amsterdam.”

Ook in de gezondheidszorg zijn grote stappen gezet. “Zorg wordt steeds breder toegankelijk, al helpt het nog steeds als je een goed netwerk hebt of wat geld te besteden. Wat ik sterk vind is dat er transparantie is over zaken die niet goed gaan. Als er iets misgaat – en dat gebeurt overal – wordt dat niet in de doofpot gestopt. Daardoor kunnen zaken verbeteren.”

Volgens Harm is er daarnaast een duidelijke mentaliteitsverandering gaande: “Iedereen ouder dan vijftig, die de Sovjettijd nog heeft meegemaakt, verklaart je voor gek als je in therapie gaat. Maar de jongere generaties zijn enthousiast. In mijn vakgebied van transgenerationeel en systemisch werk is een wereld te winnen. Er zit veel onverwerkt familietrauma in dit land met zijn roerige geschiedenis. Ik ben met pensioen, maar voor de interessante gevallen denk ik nog altijd graag mee.”

Samenwerking als versneller

Het verhaal van Harm geeft een duidelijk beeld van hoe Roemenië zich ontwikkelt, maar ook hoe samenwerking de motor van die ontwikkeling is. Zijn werk in de zorg stond nooit los van internationale kennisuitwisseling. NetRom zelf heeft door de jaren heen ook ervaren hoe vruchtbaar de samenwerking is tussen Nederlandse kennis en Roemeense slagkracht – of dat nu gaat om softwareprojecten of maatschappelijke initiatieven.

Het is precies in die kruisbestuiving dat vooruitgang versnelt: waar Nederland kan laten zien hoe klantgerichtheid en structuur werken, laat Roemenië zien hoe flexibiliteit en snelheid tot vernieuwing leiden.

Samen vooruit

Wie naar Roemenië kijkt door de bril van dertig jaar geleden, ziet vooral de achterstanden van toen. Wie naar het Roemenië van nu kijkt, ziet een land dat met enorme snelheid vooruitgaat. Het verhaal van Harm is daar een tastbaar voorbeeld van.

Bij NetRom ervaren we elke dag dat het niet gaat om een kloof, maar om de kracht en waarde van samenwerking en verschillen die goed samengebracht worden. Door Nederlandse ervaring te verbinden met Roemeense expertise en energie ontstaat vooruitgang die beide landen sterker maakt. Dat is de brug die wij, samen met onze klanten, partners en communities, bouwen.

Sector Toerisme – Speciale Activiteiten

Na het debuut in 2024 organiseerde Roemenië in september 2025 de tweede editie van de Singureni Manor Arena Polo Cup.

De organisatoren investeerden in twee grasvelden, een poloschool en infrastructuur om Roemenië te integreren in het Europese paardensportpolo-circuit.

Roemenië wordt onderdeel van de Europese kaart van paardensportpolo door de organisatie van de tweede editie van de Singureni Manor Arena Polo Cup, een evenement dat gepland stond tussen 26 en 28 september 2025. Het project maakt deel uit van een bredere strategie voor de ontwikkeling van paardensportinfrastructuur, waaronder de aanleg van twee grasvelden van internationale standaard en de exploitatie van een poloschool met paarden en trainers uit Argentinië.

Het evenement werd gecoördineerd door Reto Gaudenzi, CEO van Lifestyle Polo, bekend van de wereldwijde introductie van nieuwe wedstrijdformats, zoals de Snow Polo World Cup in St. Moritz of Beach Polo in Dubai en Miami. “Roemenië heeft een traditie in paardenfokkerij, maar tot nu toe was er geen infrastructuur voor polo. In Singureni zijn de omstandigheden vergelijkbaar met die in andere Europese centra, en de lokale belangstelling voor deze sport begint te groeien”, aldus Gaudenzi. Singureni is gelegen ten zuid-westen van Boekarest.Een school om de kunst te leren is voorhanden.

Of wellicht een rijtocht te paard door de Karpaten?
De Transsylvanië Trail in Roemenië is een unieke Paard rijervaring die je meeneemt op een zesdaagse tocht te paard door de adembenemende landschappen van Transsylvanië. Begint bij Equus Silvania in Sinca Noua, deze 180 km lange reis laat je de ongerepte natuur, pittoreske heuvels en charmante middeleeuwse dorpen ontdekken.

Deze trail is perfect voor de ervaren ruiter die op zoek is naar avontuur en uitdaging. Met paarden zoals Shagya Arabieren en Roemeense Hugul sportpaarden, en accommodaties in rustieke gastverblijven of bij lokale families, biedt deze tocht een authentieke ervaring van het platteland van Roemenië. Lees verder voor meer details over deze onvergetelijke reis. https://equus-silvania.com/horses/

Cultural sector

Beeldhouwkunst

In het Amsterdamse museum H’art is op 20 september jl. de tentoonstelling geopend

“De geboorte van de moderne beeldhouwkunst” van de wereldberoemde Roemeense beeldhouwer Constantin Brâncuşi.Deze eenmalige expositie vindt plaats tot 20 januari 2026.
Een groots monumentaal ensemble van deze beeldhouwer vindt u in de Roemeense stad Târgu Jiu.

Concert in Amsterdams Concertgebouw

Afhankelijk van de datum van uw bezoek kunt u de expositie combineren met een in het Amsterdams Concertgebouw concert bestaande uit topmusici uit Oekraïne en Roemenië onder leiding van een van de bekendste dirigenten uit Centraal- en Oost-Europa Raymond Janssen. Bovendien heeft hij dit en volgende jaar drie verschillende concertenreeksen te weten: The Music of Harry Potter, Opera Gala, Lord of the Rings and The Hobbit. Omdat hij ook in volgende steden speelt: Maastricht, Groningen, Den Bosch, Hengelo, Den Haag,Rotterdam, Breda, Haarlem en Arnhem is plaats reservering noodzakelijk en dat kan via www.cadenza-productions.nl

The newsletter of the Dutch Romanian Network is compiled with great care. The Dutch Romanian Network cannot accept any liability for a possible inaccuracy and/or incompleteness of the information provided herein, nor can any rights be derived from the content of the newsletter. The articles do not necessarily reflect the opinion of the board.