Gelet op de veiligheidssituatie in en rondom de Zwarte Zee is het dringend noodzakelijk dat de Roemeense regering knopen doorhakt en zich niet langer laat ringeloren door het Franse Naval wat een staatsbedrijf is.

Wat voorafging
Frankrijk en Roemenië hebben op 15 juni 2022 een intentieverklaring getekend die gericht is op de ontwikkeling van de capaciteiten van de Roemeense marine. Niemand minder dan president Macron reisde naar Roemenië, waar, in de zijlijn van zijn bezoek, de intentieverklaring werd getekend. Met de ondertekening komt er wellicht schot in het bouwproject van de nieuwe Roemeense korvetten door Naval Group. Dit project loopt al ongeveer zeven jaar, zonder dat er veel terreinwinst wordt geboekt. En in 2023 is dat nog steeds niet het geval.

Damen of Naval Group?
De vier nieuwe Roemeense korvetten zouden in eerste instantie door het Nederlandse bedrijf Damen gebouwd worden. Toen er in Roemenië echter een nieuwe regering aangetreden was, besloot men toch over te gaan tot een aanbesteding. Deze werd in 2019 gewonnen door Naval Group. Het Franse staatsbedrijf werd daarin gesteund door president Macron. Met het project was 1,6 miljard euro gemoeid.
Damen diende daarna nog officieel bezwaar in. Volgens Damen was er sprake van verschillende onrechtmatigheden bij de aanbesteding en gunning. Zo zou er tijdens de aanbesteding informatie gelekt zijn, waaronder elementen uit de financiële aanbieding. Uiteindelijk lag de prijs die Naval Group aanbood 50 miljoen euro lager dan die van Damen.
Damen diende officieel bezwaar in bij de anti-corruptie autoriteiten van Roemenië en het tribunaal van Boekarest. Dit sorteerde echter geen effect, waardoor Naval Group definitief als winnaar werd aangewezen.

Vertraging door onenigheid tussen Frankrijk en Roemenië
Tot de bouw van de korvetten is men echter nog niet overgegaan. Naval Group en de lokale Constanta-werf, waar de korvetten gebouwd moeten worden, kunnen het niet eens worden over waar de verantwoordelijkheid van de bouw ligt. Naval Group wil dat de verantwoordelijkheid overgenomen wordt door zijn Roemeense partner, aangezien deze de korvetten moet bouwen. Voor Roemenië is dit echter uitgesloten.
Die verantwoordelijkheid heeft te maken met waar de rekening terechtkomt als er iets misgaat. Naval Group wil de schepen laten bouwen op een werf waar nog nooit een marineschip gebouwd is. Daarom willen de Fransen niet de volledige verantwoordelijkheid dragen. De gekozen werf was echter de keuze van de Fransen.

Dit maakt de extra wrang voor Damen, dat over twee scheepswerven in Roemenië beschikt waar al 20 jaar marineschepen worden gebouwd. Op de werf in Galati wordt het bevoorradingsschip Den H elder gebouwd, de werf Mangalia is zelfs deels in handen van de Roemeense overheid.
Door de onenigheid tussen Frankrijk en Roemenië bleef het daadwerkelijk ondertekenen van het contract lang uit. De Roemeense regering stelde een aantal keer een deadline, maar deze werd telkens opgeschoven. Hierdoor kreeg Damen hoop dat het de aanbesteding toch weer in handen zou krijgen, zo bleek in april 2022. De deadline van eind april werd overigens ook niet gehaald, waarna die tot dit najaar werd opgeschoven. En de op 15 juni 2022 ondertekende intentieverklaring heeft deze impasse niet doorbroken.

De beperkte capaciteit van Roemeense marine
Inmiddels (2023) lijken de Roemeense plannen en mogelijkheden te zijn gegroeid. De Roemeense minister van Defensie Vasile Dincu merkte onlangs op dat het oorspronkelijke programma niet meer van deze tijd is: “Het voldoet niet meer volledig aan onze behoeften. We hebben een veel complexer programma nodig.”
Dat Roemenië extra maritieme slagkracht nodig heeft, staat buiten kijf. Op dit moment heeft de Roemeense marine zeer beperkte capaciteiten met drie multifunctionele fregatten, waarvan twee tweedehands schepen vanuit het Verenigd Koninkrijk. Daarnaast zijn er zeven korvetten in dienst, waarvan de drie types Tarantul geërfd zijn uit het tijdperk van de Sovjet-Unie. Daarnaast beschikt Roemenië één onderzeeboot van de Kilo-klasse. Deze heeft echter sinds 1996 niet meer gevaren.
De Roemeense zeestrijdkrachten zijn van plan om in 2023 de procedures voor de aankoop van onderzeeërs te starten. Andere inkoopprogramma’s omvatten mijnenvegers, amfibische aanvalsvoertuigen en helikopters.

“Samen met het SIML-programma (Mobile Anti-Ship Missile Launch System) hechten de Roemeense zeestrijdkrachten op korte termijn veel  belang aan de start van het programma “Submarine Against Surface and  Underwater Threats” en de aanschaf van mijnenjachtschepen, interventieschepen voor duikers, amfibische aanvalsvoertuigen en helikopters met mogelijkheden voor oppervlaktegevechten.
Met betrekking tot schenking en modernisering noemde de chef van de generale staf van de zeestrijdkrachten de niet-start van het grote programma voor de aankoop van multifunctionele korvetten als de belangrijkste reden voor het niet behalen van de capaciteitsdoelstellingen die ons land ten aanzien van – tegenover de NAVO.

“In het jaar 2022 waren de inspanningen van de structuren van de Roemeense zeestrijdkrachten gericht op de uitvoering van de permanente gevechtsdienst, de bewaking van de maritieme en rivierruimte in ons verantwoordelijkheidsgebied, evenals op de gevechtsoperatie tegen zeemijnen, die we na het uitbreken van de oorlog vanuit Oekraïne lanceerden”, zei vice-admiraal Mihai Panait aan het begin van zijn presentatie.

En de Fransen?
President Macron noemde de nieuwe wensen van Roemenië een “ambitieus plan” en dus zijn deze waarschijnlijk uitgebreider of geavanceerder dan het eerder door de Roemenen gekozen Gowind-korvet  van Naval Group.
Frankrijk wil Roemenië ook van dienst zijn in de plannen om over nieuwe onderzeeboten te beschikken. In 2018 besloot Roemenië nog niet over te gaan tot de koop van Type 214 onderzeeboten van het Duitse tkMS vanwege geldgebrek. Nu wordt het defensiebudget echter verhoogd tot 2,5 procent van het BBP en lijkt er meer mogelijk. De nieuwe onderzeeboten zouden door Naval Group gebouwd kunnen worden.

De nieuwe minister van Defensie van Frankrijk Sébastien Lecornu (links) ondertekent met zijn Roemeense evenknie Vasile Dincu de intentieverklaring. (Foto: Franse Defensie)

De gedachte komt dan op dat een ezel zich niet tweemaal aan dezelfde steen stoot, want als het Franse Naval eerst niet aan zijn verplichtingen heeft voldaan zal er twijfel ontstaan over de uitvoering van de nieuwe orders. Immers men heeft nog steeds dezelfde counterpart in Constanta die een dergelijk project niet kan uitvoeren. De Roemeense regering zal waarschijnlijk kiezen voor een openbare aanbesteding want de door hun geraadpleegde Franse deskundigen Hugo Decis(International Institute for Strategic Studies) en Xavier Vavasseur(voormalige Franse diplomaat) bleken verbonden te zijn aan het Franse Naval.

Damen Shipyards ontving in 2014 uit handen van het Dutch Romanian Network de Romanian Business Award